Iona Stichting jaarverslag 2024
Doelstellingen Iona Stichting Het doel is het bevorderen van geestelijke, culturele en maatschappelijke ontwikkeling in de ruimste zin. De stichting richt zich op initiatieven van algemeen nut, in het bijzonder op het gebied van: 1 a ntroposofie en haar aandachtsgebieden, waaronder vrijeschoolpedagogie, gezondheidszorg, gehandicaptenzorg (heiltherapie, heilpedagogie en heileuritmie), (biodynamische) landbouw, (antroposofische) wetenschappen, euritmie en het actief waarnemen van kunst. 2 d e religieuze dimensie van het leven als verbindende factor. 3 ( organische) architectuur, tuin- en landschapsarchitectuur, muziek (jonge amateurmusici) en beeldende kunsten. De stichting laat zich bij haar werkzaamheden inspireren door antroposofie en kunst, zonder zich tot die inspiratiebronnen te beperken. Iona Stichting Herengracht 276 1016 bx Amsterdam + 31(0)20 6233 353 iona@iona.nl www.iona.nl nl88 ingb 0001 6389 00 nl23 trio 0212 1898 40 colofon Tekst: Iona team Ontwerp & tekenwerk: Mark Schalken Fotografie: Jeroen Reus (YED); de diverse projectfoto’s zijn geleverd door de aanvragers van de projecten of uit het Iona-archief. Druk (kringlooppapier): Raddraaier SSP Maart 2025, oplage 500 <— omslag: collage van tekeningen gemaakt op Plein ’40-’45 in Amsterdam Nieuw-West, door Mark Schalken Samenstelling Raad van Toezicht, bestuur, bureau, externen (per 31 december 2024) Raad van Toezicht Bas Holvast – voorzitter Solveigh Bijkerk – vicevoorzitter Romée van der Vorm - lid Lars Talsma - lid Johannes Kronenberg – lid Michiel ter Horst – erelid Bureau Robert Viëtor – bestuurder-directeur Mila Biesot – spin in het web Frouke Flieringa – projectadviseur Christine Geertsema – interne processen Carina van der Kluft – schoonmaak Roos Naves – fondseninitiator en -begeleider Sonja Telman – financiën Externe projectmedewerkers Iona initiatieven Andrea Davina – Kunstimpulsen Bas Botman – Iona Vrijgoed Floris Lambrechtsen – Iona leningen Bemensing RvT commissies De RvT heeft een drietal commissies waarin aandachtsgebieden uitgediept worden en die adviserend zijn aan de RvT. Commissie Identiteit (voorheen Commissie Toekenningen): Romée van der Vorm (voorzitter) Johannes Kronenberg Solveigh Bijkerk Jan Huisman (extern lid) Christine Geertsema Audit Commissie: Lars Talsma (voorzitter) Johannes Kronenberg Sonja Telman Robert Viëtor Remuneratiecommissie: Solveigh Bijkerk (voorzitter) Bas Holvast
3 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A s t i l t e Tijdens een recente Ontmoet Iona bijeenkomst sprak een jonge kunstenares over de kwaliteit van verschillende soorten stilte. En over de kunst van het luisteren daarnaar. Het werd direct stiller in ons gesprek. De kunst dat stilte haar plek inneemt, dat stilte haar plek gegeven wordt. Elke laatste donderdag van de maand verzamelt een kring van mensen zich in de plantenkamer in Amsterdam om de Iona Stichting en elkaar te ontmoeten. Omringd door de wilde planten op de muren, kijken en luisteren we naar elkaar. Elke keer weer ontstaat er vreugde en verbondenheid. Wat is het recept voor de spirit van deze bijeenkomsten? Wat helpt zijn de ruimte en onze oprechte nieuwsgierigheid naar de mensen en wat hen drijft. Maar het is ook iets magisch, het kan niet zo zijn dat er geen engelen in het spel zijn… We zijn dankbaar en het is bemoedigend hoeveel schenkers en initiatiefnemers ook het afgelopen jaar weer verbonden zijn met de Iona Stichting. Ons huis aan de Herengracht bruist van de activiteit en inspirerende en kunstzinnige bijeenkomsten. Waarbij soms ook weer stilte in het spel is. Iona is ook een stille plek, even uit de dagelijkse drukte, waar je vrij bent, waar onderzoek gedaan kan worden en waar wordt gespeeld met nieuwe ideeën en initiatieven. In dit jaarverslag leest u meer over de ontwikkeling van ons initiatief Iona Vrijgoed. Vrijgoed werkt aan het creëren van meer vrije plekken, gebouwen die voor altijd van de - speculatieve - markt gehaald worden. Plekken die vervolgens benut kunnen worden voor geïnspireerd ondernemen en/of wonen. Stilte. en actie We hebben het afgelopen jaar weer veel waardevolle initiatieven en projecten kunnen steunen met een recordbedrag aan financiële middelen maar ook met advies en netwerk. En we werken gestaag door aan onze eigen initiatieven met bijvoorbeeld ons kunstprogramma en het verstrekken van leningen aan initiatieven en organisaties die direct in lijn staan met onze doelstellingen. Graag stellen wij weer een aantal bijzondere projecten en initiatieven aan u voor in dit jaarverslag. En we zijn oprecht dankbaar voor het vertrouwen van onze schenkers die het werk mogelijk maken. Een interview met een drietal trouwe schenkers werpt licht op wat hen beweegt. We zien u graag binnenkort, op onze jaarbijeenkomst op 7 mei in Amsterdam, of op één van onze Ontmoet Iona bijeenkomsten! Het Iona team Vlnr: Robert Viëtor Frouke Flieringa Nora de hond Mila Biesot Christine Geertsema Roos Naves Sonja Telman
4 what the wOrld needs now. . . In every job that must be done
5 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A In de turbulente tijd waarin wij leven, is het verleidelijk om somber te worden, met als resultaat dat er dan weinig uit je handen komt. De Iona Stichting heeft echter te maken met aanvragers en schenkers die bereid zijn iets te ondernemen; om dat wat niet goed gaat onder ogen te zien en te veranderen. De Vlaamse acteur Geert Belpaeme doet voor de Academie voor Schone Kunsten in Gent onderzoek naar spel en hoe je dit kunt vertalen naar het dagelijks leven. ‘Spelen gaat over hoe je betekenis genereert’, zegt hij. ‘Wanneer we ons daarvan bewust worden kunnen we een speelse houding aanleren, want het is voor iedereen goed om speelsheid toe te laten in het leven.’ Spelen kunnen we allemaal omdat we dit als kind deden. Je verzint een situatie en de regels ontvouwen zich als vanzelf. Je hoeft ook niet alles uit te spreken, want speelgenoten vertrouwen op elkaar en hun intuïtie en kunnen zo samen opgaan in het spel. In volwassen vorm vinden wij het spel in het werk van de Iona Stichting terug. Schenkers die spelen met de idee hoe zij hun bezit aan kunnen wenden. Zij nemen een besluit om actief iets met dit bezit te doen en beleven plezier en voldoening als hun schenkgeld vleugels krijgt. Aanvragers willen iets bijdragen aan de maatschappij, zij spelen met een idee en daaruit ontstaat uiteindelijk een concreet project. Een speelse insteek helpt; nieuwsgierigheid naar wat de ander beweegt; zoeken naar een andere invalshoek. Als voorbeeld: je neemt waar dat er jongeren zijn die het moeilijk hebben, die depressief zijn, eenzaamheid ervaren en niet vertrouwen op een toekomst. Dan kun je een project optuigen waarin je kant en klare oplossingen aanreikt, gezien vanuit de theoretische optiek van de volwassenen. Maar je kunt ook proberen je in te leven in de jonge mensen waar het om gaat en hen de kans geven om vanuit een beweeglijk perspectief zelf op zoek te gaan. Kort geleden steunden wij een project rond de vraag ‘What the World needs now’; iedereen die mee wil doen kan een kort, niet langer dan de drie minuten die het oorspronkelijke lied van Burt Bacharach en Hal David duurt, creatief antwoord geven op de levensvraag wat de wereld nodig heeft. Hoe zou een nieuwe economie eruit kunnen zien? Hoe kun je een huis of grond vrij maken voor het algemeen nut? Kan kunst gezondheidszorg versterken? Hoe maak je gezonde voeding betaalbaar? Voor elk probleem en bij vragen stelt Mary Poppins serieuze speelsheid en creativiteit voor. In iedere taak die moet worden uitgevoerd zit een element van plezier en vreugde; het is zaak dit uitgangspunt te vinden. Daarna kan Mary Poppins zich met een gerust hart door de Westenwind weg laten blazen. there is an element of fun… —Mary Poppins In 1934 verscheen het eerste boek van de schrijfster P.L. Travers over het legendarische kindermeisje Mary Poppins dat door de Oostenwind naar binnen wordt geblazen bij een onthecht gezin. Zij beschikt over toverkracht en charisma en leert kinderen en volwassenen hoe je spelenderwijs de neuzen dezelfde kant op kunt krijgen. Wellicht wat vreemd, maar bij het bespreken van dit jaarverslag kwamen wij op het lichte thema ‘spelen’, en hoe goed dit in feite past bij de Iona Stichting, haar aanvragers en haar schenkers.
6 Toekenningen projecten 232.220 71.200 232.966 105.050 290.255 547.339 170.371 37.606 117.375 166.496 1.970.878 Cultuur Nieuwe economie Gezondheidszorg Jongeren Landbouw, natuur & voeding Maatschappij Pedagogie Onderwijs & Ontwikkeling Wetenschap Overig (niet in figuur) Totaal toekenningen Het gaat hierbij om financiële steun aan initiatieven en projecten, inclusief gerichte schenkingen en de doorstroom bij derdenfondsen.
7 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A pedagogie • Centre for Creative Education, Kaapstad (Zuid-Afrika): onderzoek naar verbeteringen in de kwaliteit van het onderwijs, passend bij de Zuid-Afrikaanse cultuur. • Vrije Hogeschool, Zeist: het Laboratorium voor VH pedagogiek. • Vrijeschool Rostok, Moskou (Rusland): de deelname van een docent aan de International Waldorf Upper School Teachers Conference in het Duitse Kassel. • Elementary Waldorf School Rijeka, Kroatië: de aanschaf van een nieuwe verwarming. • The Periodic Seminar in Russia, Sint-Petersburg (Rusland): zorg en ondersteuning voor de opleiding van Vrijeschool leraren in Rusland in 2025. wetenschap • Universiteit Wageningen, Faculteit Plantenwetenschappen: het onderzoek The spitting image: ecological effects of parasitoid virus through caterpillar saliva. • Sita de Kam: het promotieonderzoek De kunstzinnige emancipatie van de (toekomstige) leraar. • Flore Lutters: het promotieonderzoek Regeneratie of degeneratie? Over het lot van de mens in het Antropoceen. • Wouter Modderkolk: promotieonderzoek naar de architectonische ruimte van onderwijs: over versterking van het intentioneel handelen. • Eefje Belt-van Zoen: promotieonderzoek naar de potentie van twee eHealth-tools (apps), die gericht zijn op minder antibioticagebruik voor behandeling van bovenste luchtweginfecties in de eerstelijns zorg. gezondheidszorg • Huize Thomas en Helias, Rotterdam: een klankwieg als extra zielevoeding en ontspanning voor kinderen met een zeer ernstige beperking. • Scillz, Nederland: het ontwikkelen van scholing en een website voor Camino ten behoeve van tweedelijns zorginstellingen. • De Broedplaats, Nederland: voor het ontwikkelen en realiseren van Zelfzorgtrajecten voor jonge zorgprofessionals op basis van psychosynthese. • Institutt for Sosialterapi, Bergen (Noorwegen): de verdere ontwikkeling van een antroposofisch programma voor sociaal werkers in Aziatische landen. • Hogeschool Leiden, lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg: praktijkgericht onderzoek naar Antroposofische Gezondheidszorg. landbouw, natuur & voeding • ketter&co, Nederland: het project Monument voor de tuinman. • Greendream, Nederland: het samenbrengen van Groene Dromers in workshops en bijeenkomsten. • Stichting Elsgeesterhof, Voorhout: aanleg van een zelfoogsttuin en voedselbos. • Platform DIS, Nederland: Voed ons voedsel, ecologische kwesties benaderen vanuit zowel artistieke als wetenschappelijke gezichtspunten. • Biodynamische Vereniging, Nederland: Biodyneren, het houden van biodynamische diners op biodynamische boerderijen met voorafgaand een rondleiding. jongeren • Siena centrum voor kunstzinnige therapie, Den Haag: het project Kinderen In Contact met Kunst (KICK): een Kunstzinnige Sociale Vaardigheidstraining voor jongeren. • Klooster Nieuw Sion, Diepenveen: het aanbieden van retraites voor jongeren. • Colours of our Heart foundation, Nederland: De Spiegelboom training voor scholen/ hulpverleners en ouders. • Youth Program Africa, Tanzania: deelname van een groep jongeren aan de All African Anthroposophic Training in Botswana. • 38CC, Delft: een tentoonstelling, masterclasses en een reeks workshops rondom De Kunst van het Vervelen. cultuur • Drawing Centre Diepenheim: het kunstenaars ontwikkeltraject Witte Nevel. • Olga Ghanza, Nederland: het multidisciplinaire kunstproject Edible soil Pigments. • Metamorphosen in Amsterdam: de uitvoering van het strijkorkestproject The American Dream. • Studio Assisië, Biezenmortel: een gerichte schenking aan het project Eenwoud, een kunstproject in landpark Assisië. • Stichting Allard Pierson, Amsterdam: de tentoonstelling De roep van de o’o. maatschappij • Stichting Critical mass, Utrecht: een programma om onderadvisering bij de schoolkeuze tegen te gaan. • Eenzame uitvaart, Alkmaar: een project waarbij een dichter een gedicht voordraagt op een begrafenis waar anders geen aanwezigen zouden zijn. • Kufunda village Trust, Harare (Zimbabwe): een pilot project voor de ontwikkeling van een jongeren werkplaats in de antroposofische gemeenschap Kufunda. • Inclusion Works, Nederland: het creëren van intieme audiovisuele portretten voor mensen die zich bewust zijn van hun naderende overlijden. • WildWier, Nederland: een zintuigelijke groepstentoonstelling op Vlieland met zeewier in de hoofdrol over de uitgeputte aarde en het gebruik van zeeën en oceanen. Een volledige lijst vindt u op www.iona.nl/ projecten/#toekenningen In 2024 ontving de Iona Stichting 350 aanvragen. 193 verzoeken werden toegekend. Hieronder wordt per categorie een aantal projecten vermeld. Libelle langs de Berkel (Achterhoek)
8 Mary Graham, Den Haag Promotieonderzoek Een nieuw promotieonderzoek aan de Groningse Graduate School of Religion, Culture, & Society, met als voorlopige titel The Responsible I: Experiencing the Effects of Divine Encounter in Prayer. Wat Mary Graham wil onderzoeken is hoe luisteren naar een vorm van esoterische Christelijke liturgie, specifiek van de Christengemeenschap, kan leiden tot het ervaren van het Goddelijke in onszelf. In het onderzoek wordt ingegaan op de vraag hoe die ontmoeting plaatsvindt. Leegt het ego van de luisteraar zich en maakt het zo ruimte voor deze ontmoeting? In haar onderzoek zal zij onder andere empirische fenomenologische data verzamelen over hoe mensen de invloed van deze ontmoeting in zichzelf ervaren. Een onderzoeksvoorstel met potentie, dat een gedurfd en nog ongebaand pad wil gaan om als een van de eersten vanuit een academische invalshoek het antroposofische ‘werkgebied’ op religieus vlak, de Christengemeenschap, te onderzoeken. Youth Education Days, Iona initiatief Samenkomst antroposofische jongeren initiatieven Doel van de Youth Education Days was het samenbrengen van jongerenprogramma’s en startende jongereninitiatieven om elkaar te versterken, vragen te onderzoeken en een nieuw netwerk op te bouwen. De Iona Stichting organiseerde de Youth Education Days op de Warmonderhof van 23-25 mei, in samenwerking met de Bildung Academie uit Amsterdam en de Youth Section uit Dornach. Er werd een vragenlijst verstuurd om input te verzamelen van de microcolleges. De resultaten hielpen bij het identificeren van drie cruciale thema’s: ‘wereldbeelden en visies’ op dag één; ‘aanbod verbinden met behoeften’ op dag twee en ‘organisatorische uitdagingen’ op dag drie. 60 deelnemers uit 15 verschillende landen kwamen naar Nederland. Deze deelnemers waren jonge pioniers en vertegenwoordigers van meer gevestigde organisaties zoals Ruskin Mill, Jugendseminar Stuttgart, Free Columbia uit New York en YIP uit Järna. Het verheugt ons dat de hierboven genoemde organisaties de YED een vervolg zullen geven. Tamara Mbuguni uit Tanzania nam deel aan de YED en zet nu met behulp van anderen de antroposofische jeugdsectie in Oost- en Centraal Afrika op. Zij is samen met 10 jongeren van het initiatief ‘Youth Program Africa’ van 25 augustus tot 1 september naar Botswana gereisd om hier aan de ‘All African Anthropsophic Training (Youth)’ deel te nemen. ‘We werden van onze eilanden getrokken en in onze gemeenschappelijke stroom gezet.’ wetenschap Kan luisteren leiden tot het ervaren van het Goddelijke in onszelf? jongeren / pedagogie
9 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A Stichting Vrijeschoolliederen, Zeist Online platform Vrijeschoolliederen.nl is een online aanbieder van een breed repertoire van liederen die op de vrijeschool worden gezongen. Bundels worden omgewerkt tot digitale bladmuziek en via de website ter beschikking gesteld. De website wordt vernieuwd en tot een platform gemaakt, waarbij het niet alleen gaat over het wát (de bibliotheek met liedmateriaal) maar ook over het hóe (de werkplaats) en het waaróm (het kenniscentrum). Naast een verzamelplaats voor een omvangrijke collectie liederen wordt het platform een bron van waardevol pedagogisch en inzichtelijk materiaal voor muziekonderwijs. De nieuwe website moet uitnodigen, inspireren, verdieping bieden, interesse wekken, voorgaan en enthousiasmeren om meer en beter muziekonderwijs voor alle kinderen voelbaar en beleefbaar te maken. Een project dat gegroeid is en vele mogelijkheden biedt. Wij vinden het een plus dat het platform ook toegankelijk is voor niet-vrijescholen. • www.vrijeschoolliederen.nl Vör-Foundation, Wageningen Pilotproject – Kwalitatief onderzoek naar Moedermelk De Vör-foundation houdt zich bezig met het uitvoeren van beeldvormend onderzoek door middel van chroma’s, stijgbeelden en kristallisaties. De pilot betreft een kwalitatief onderzoek naar moedermelk. Het grote verschil tussen moedermelk en flesvoeding zit in de unieke samenstelling. Het verschil tussen borstvoeding en flesvoeding wordt over het algemeen gezocht in het nutrieten/ mineralen niveau (analytisch en kwantitatief). Maar bezien vanuit de idee dat een mens is opgebouwd uit meer dan alleen materie en dat er levenskrachten in het spel zijn die vormend werken op de mens, is dit beeld naar mening van de onderzoekers te eenzijdig. Reguliere analytische en kwantitatieve onderzoeksmethoden geven geen eenduidig antwoord op de vraag of flesvoeding voldoet als volwaardige babyvoeding. De chroma’s, stijgbeelden en kristallisaties geven een beeld van de onderliggende levenskrachten en tonen aan dat er een kwalitatief verschil is tussen moedermelk en flesmelk. De moedermelk wordt op 3 verschillende momenten in de lactatie onderzocht en geduid. Daarnaast wil men in beelden uitwerken wat het verschil is in kwaliteit en vitaliteit tussen babymelkpoeder, gangbare babyvoeding en babyvoeding geproduceerd met het Eko- en Demeter keurmerk. De resultaten zullen onder andere worden gepresenteerd in een verslag en in een brochure. Wij zijn benieuwd hoe dit onderzoek uiteindelijk aansluiting vindt bij de reguliere wetenschap. • www.vor-foundation.nl Een onderzoek vanuit zorg over de achteruitgang van vitaliteit van de levenskrachten in onze voeding. Uitnodigende muziek om te delen. gezondheidszorg pedagogiek / maatschappij
10 Kunstenaarsgroep Anima Mundi creëerde in de maand juni 2024 een tentoonstelling en ontmoetingsplaats in Arti et Amicitiae te Amsterdam. Rondom het thema ‘de marionet’ ontstond een eclectische installatie van bewegende sculpturen en bezielde objecten. De 8 deelnemende kunstenaars werkten intensief samen om van elkaar te leren en de gemaakte werken met elkaar te verbinden tot een gezamenlijke wereld. De bezoekers werden uitgenodigd om mee te doen aan het poppenspel en mee te werken aan het maken van karakters en marionetten om zo tot nieuwe perspectieven te komen en deze toe te voegen aan de installatie. De kern van dit project was het onzichtbare zichtbaar maken, waarbij de bezoeker zich via de ‘marionet’ in kon leven in de ander. Jong en oud werden via de installatie uitgenodigd de wereld te ervaren met de ogen van een kind en via verbinding en spel contact met elkaar maken. Anima Mundi, Amsterdam Anima Arti De Farm & Garden Trust ondersteunt Zuid-Afrikaanse gemeenschapsprojecten op het gebied van landbouw en organische- en BD tuinbouw. Het project ‘Biodynamics in the Abalimi Movement’ werd ontwikkeld door de BD boer Khotsofalang Taetso. Doel is om boeren in de ‘Cape Flats’, een stuk vlak land ten Zuidoosten van het zaken district van Kaapstad, te interesseren voor BD landbouw. Er wonen rond de 2 miljoen mensen. De initiatiefnemer doet onderzoek in de regio en een van zijn waarnemingen is dat de mensen gebrek hebben aan kennis over het gezond omgaan met de grond en het plantmateriaal. Men werkt volgens de idee dat het gaat om industrieel productie draaien en heeft geen oog voor de gevaren van bijv. pesticiden en bodem uitputting. Met dit project wil de Trust de boeren ervan overtuigen dat er een rendabele en gezondere manier is om met de aarde om te gaan en dat BD land- en tuinbouw voordelen op kunnen leveren voor hun bedrijven en families. Er is een groeiend aantal lokale medestanders, waaronder een BD boerderij; een gemeenschapstuin in Khyelitsa (sloppenwijk Kaapstad) en Vulmasango, een tuin/voedselproject voor weeskinderen. De initiatiefnemer is een enthousiaste jonge BD boer, zelf werkzaam in de regio en in het bezit van een Demeter keurmerk. Hij blijft zichzelf bekwamen door het volgen van cursussen en laat zich begeleiden door mensen die hij kundig acht. • https://farmgardentrust.org/ Farm & Garden National Trust, Kaapstad (Zuid-Afrika) Biodynamics in the Abalimi Movement Een BD bewustwordingsproject en training voor boeren in Zuid-Afrika. Kunst die niet alleen geconsumeerd wordt maar ook actieve inbreng vraagt. landbouw/ maatschappij cultuur
11 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A Na een oproep van het keramiek initiatief van platform Crafts Council besloten makers Iris de Kievith en Annemarie Piscar een project in te dienen; ‘serVies’, de ontwikkeling van een servies gekleurd met fijnstof. Lab-AIR verzamelt bestaande, duurzame, ‘low tech’ keramische vindingen, gericht op gebruik voor langere houdbaarheid van voedsel. Met, bijvoorbeeld, specifieke toepassing en porositeit kunnen aardewerk en steengoed water filteren, schimmel weren of lucht koelen. Zonder elektriciteit, puur met de kwaliteit van klei. Met de opgedane kennis (die soms eeuwen oud is) maakte Lab AIR een aantal prototypes voor de tentoonstelling van Crafts Council tijdens de Dutch Design Week. Dit werden een inmaakpot naar oud voorbeeld, een ijskast naar voorbeeld van de ‘desert fridge’ die al in de oudheid werd gebruikt in wat nu Pakistan is en een waterfilter van klei met een antibacteriële laag van organisch materiaal die overal gebruikt kan worden. De samenwerking van professionele pottenbakkers genereert aandacht voor het ambacht. • www.lab-air.nl REST is een nieuw initiatief van kunstenaars Saskia Noor van Imhoff en Arnout Meier; een onderzoeks- en presentatieruimte in Mirns (Gaasterland, Friesland) voor culturele activiteiten op het snijvlak van kunst, vormgeving, landschap, erfgoed, BD landbouw, (lokale) gemeenschap en ecologie. In en om een oude boerderij die eigenhandig wordt opgeknapt wordt een programma gerealiseerd met als verbindende vragen: wat is natuur; wat is cultuur; wie mag dat bepalen; wat kunnen we leren van de aarde en wat ligt er besloten in de materialen in en rondom het land waar we op leven? Saskia als beeldend kunstenaar en Arnout, als architect/ontwerper opgeleid, vonden elkaar in de overtuiging dat de moderne scheidslijn tussen natuur en cultuur onhoudbaar is. Wat als natuurlijk wordt beschouwd (vooral in Nederland) is meestal gecultiveerd en een cultuur zonder verbinding met de aarde bestaat niet. Als makers raakten zij steeds meer in gewetensnood over de onmiskenbare roofbouw op de aarde door de extractie, bewerking en verkoop van materialen. Door de idealen uit hun achtergrond in hun werk te integreren zoeken zij naar een regeneratieve vorm van kunst, leven en gemeenschapsvorming. Twee Hectare is een eerste pilot programma met tentoonstellingen, lezingen, workshops en diners. De ambitie is om uit te groeien tot een inspirerende en dynamische ruimte waar diverse vormen van kennis samenkomen en mensen, jong en oud, vanuit verschillende achtergronden en expertise meedenken en meewerken aan vraagstukken van nu en van de toekomst. Stichting REST, Mirns Twee Hectare Lab AIR, Rotterdam De Steengoede Keuken Een archief opbouwen met wat de omgeving en de aarde ons aanreiken. cultuur / landbouw Low-tech keramische ‘uitvindingen’ voor een meer zelfvoorzienend leven. cultuur / maatschappij
12 > Bezoek aan Museum of Humanity tijdens Stiftungentreffen, Zaandam. Deelnemende landen aan het ENDA overleg. Workshop van The Moraine in de tuinkamer, Amsterdam. BLAN bijeenkomst in Museum Catharijneconvent. Handelswijze Zoals in het beleidsplan 2022-2026 te lezen is, zijn de activiteiten van de Iona Stichting onder te verdelen in de volgende onderwerpen: A Toekennen van financiële steun B Fondsen werven C Scheppen en verzorgen van verbindingen d Veelzijdige dienstverlening en ruimte voor inspirerende bijeenkomsten E Iona initiatieven Bovengenoemde onderwerpen worden nu verder toegelicht. A Toekennen van financiële steun We hebben dit jaar in totaal 350 aanvragen ontvangen. 184 verzoeken zijn positief beantwoord, 152 aanvragen zijn afgewezen, 6 aanvragen zijn ingetrokken en 9 toekenningen zijn vervallen. In totaal is voor € 1.970.878,- toegekend. Het merendeel van dat bedrag kwam uit onze actieve fondsen op naam. Belangrijke criteria zijn: • Is er inspiratie in combinatie met voeten in de klei; visie én praktijk? • Klopt het initiatief in relatie tot de biografie van de initiatiefnemers? • Past het initiatief in deze tijd, heeft het een adequate eigentijdse vorm? • Hoe is het bredere draagvlak (beoogd), hoe is de inbedding, groeit er sociaal weefsel? • Is er een duurzaam perspectief en sprake van groei naar zelfstandig bestaan? B Fondsen werven De intentie is om voor iedere categorie genoeg fondsen onder de paraplu van Iona te scharen die dekkend zijn voor de verzoeken die we ontvangen. We zoeken naar nieuwe schenkers of we leggen de vraag bij huidige fondsHoe zorgen we dat de structuur van de Iona Stichting aansluit bij de werkwijze en bij de huidige tijd? En vertalen we de kernboodschap, zoals vastgelegd in 1966, naar het nu zonder het DNA te verliezen? En vooral: hoe houden we iedereen nauw bij ons werk betrokken? 2024 was het jaar dat de Iona Stichting een Raad van Toezicht kreeg. bestuursverslag Verslag Raad van Toezicht Sinds 12 maart 2024 heeft de Iona Stichting een Raad van Toezicht (RvT), waarbij de overstap is gemaakt van een bestuur met een directeur naar een raad van toezicht met een directeur-bestuurder. Met deze wijziging is, na een zorgvuldig proces van enkele maanden, een belangrijke stap gezet in de verdere professionalisering van de organisatie. De RvT heeft 4 vergaderingen gehouden, in aanwezigheid van de directeur-bestuurder, op de volgende data: 10 april, 19 juni, 20 september en 27 november. De raad heeft in 2024 goedkeuring gegeven aan de volgende besluiten: statutenwijziging, samenstelling van de raad, herbenoeming lid, procesdocumenten rondom de overgang naar het RvT model, wijziging van het beleggingsstatuut, jaar- werkplan 2025 en de aanvulling op het beleidsplan 2022-2026. In september heeft de zelfevaluatie van de RvT plaatsgevonden, in aanwezigheid van de directeur-bestuurder en onder begeleiding van een externe deskundige. Tevens is (een deel van) de RvT aanwezig geweest bij informele bijeenkomsten, zoals een werkdag met het team, opstellingen, het Guernica diner, opening van tentoonstellingen in het Iona huis en de jaarbijeenkomst. Op deze manier geeft de RvT uiting aan zijn besluit om naast de formele rol ook inhoudelijk betrokken te zijn bij belangrijke ontwikkelingen binnen en buiten de Iona Stichting. De RvT dankt de directeur-bestuurder en het team aan de Herengracht voor de grote inzet en de behaalde resultaten in 2024, zowel kwalitatief als kwantitatief. Namens de Raad van Toezicht Bas Holvast, voorzitter
13 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A houders neer. Overigens geven de intenties van fondshouders mede richting aan ons actuele werk. Zo ontstaat er er gebundelde scheppingskracht! Studiefinanciering Tijdens het ‘Stiftungentreffen’, een overleg met internationale antroposofisch georiënteerde collega fondsen, is op initiatief van de Iona Stichting besloten om gezamenlijk financiële middelen in te leggen voor het nieuwe studiefonds Herrad von Landsberg, genoemd naar de 12e -eeuwse zuster en later abdis in Hohenberg. Herrad schreef Hortus deliciarum waarin alle geestelijke en wereldlijke kennis van de hoge middeleeuwen werd samengevat. Met haar werk wilde ze de opleiding van de jonge nonnen vervolmaken. Het fonds is bedoeld voor studenten aan diverse antroposofisch geïnspireerde beroepsopleidingen in Europa. Ondersteuning vanuit het fonds zal beginnen vanaf het schooljaar 2025/2026. C Scheppen en verzorgen van verbindingen Naast het spinnen van sociaal weefsel met alle contacten die worden gelegd, is de Iona Stichting actief in meerdere netwerken. Lidmaatschap Gilde Filantropie Oude Kerk Het Gilde bestaat uit Amsterdamse fondsen rondom de Oude Kerk in Amsterdam, een netwerk waarin kennis gedeeld wordt en samenwerkingen ontstaan. In 2024 is gezamenlijk het Buurtfonds Centrum van Mensen Maken Amsterdam gesteund. Dit fonds richt zich op het steunen van kleine, informele initiatieven van en voor buurtbewoners om de leefbaarheid en de sociale samenhang in het centrum te versterken. Samenwerking met Stichting Sleipnir Stichting Sleipnir streeft naar vernieuwing van de bestaande sociale verhoudingen. De aangesloten ondernemers werken met eerlijke prijzen, een eerlijke verbinding met medewerkers, leveranciers, klanten, de aarde en alles wat daar op leeft: de sociale driegeleding in de praktijk. We werken samen via onder meer een lening aan Sleipnir en een lening aan één van de bij Sleipnir aangesloten ondernemingen. Website antroposofie.nl De Iona Stichting ondersteunt de website www.antroposofie.nl vanwege de platformfunctie voor meerdere antroposofische initiatieven. (Internationale) Fondsoverleggen De Iona Stichting neemt deel aan het Landelijk Fondsen Overleg (LFO) en aan het Amsterdams Fondsenoverleg (AFO). Daarnaast is de stichting lid van de FiN (Vereniging van Fondsen in Nederland), belangenbehartiger en platform voor fondsen. De Iona Stichting maakt ook deel uit van een aantal Europese samenwerkingsverbanden die de antroposofische inspiratiebron gemeen hebben: • ENDA: een Europees verband op het gebied van vrijeschool- en heilpedagogie. De Iona Stichting was dit jaar gastvrouw op 2 februari voor de jaarlijkse bijeenkomst. Het thema was de waarde en vorm van de ENDA en hervorming van het samenwerkingsverband in de toekomst. • Ook voor de jaarlijkse bijeenkomst van het Stiftungentreffen (15 t/m 17 mei) was Iona gastvrouw. Dit overleg is met een tiental Europese fondsen en stichtingen die verbonden zijn met de antroposofische beweging. Een belangrijk besluit is eerder in dit verslag genoemd, namelijk het gezamenlijk opzetten van het studiefonds Herrad von Landsberg. • De WGA (World Goetheanum Association) is vanuit het Goetheanum opgezet om meer ruchtbaarheid aan antroposofie te geven en om de werking in bedrijven en organisaties te versterken. In samenwerking met onder meer Odin, Sleipnir en Mercurius organiseerde de Iona Stichting op 10 oktober een regionale themabijeenkomst met als thema associatief organiseren. Meer dan 50 mensen namen deel vanuit diverse organisaties uit Nederland en België. D Veelzijdige dienstverlening en ruimte voor inspirerende bijeenkomsten Naast het gebruik van vergaderruimtes wordt het pand ook gebruikt voor tijdelijke tentoonstellingen. Een overzicht van alle gebeurtenissen in 2024: Vergaderruimtes De ruimtes zijn door tientallen bevriende organisaties en groepen gebruikt. De plantenkamer is geschikt voor bijeenkomsten tot 20 personen, de intieme blauwe kamer voor maximaal 8 en de tuinkamer kan in theateropstelling maximaal 30 mensen herbergen. Foto expositie Hapé Smeele Van april t/m juli was een foto expositie te zien van landschapsfotograaf Hapé Smeele over het effect van bomen op de omgeving. Aanleiding voor de expositie was het neervlijen van de monumentale iep in de achtertuin van Iona eind 2023. De tentoonstelling werd op 19 april geopend met een lezing over de ontmoeting tussen bomen, steden en landschappen via een gesprek tussen Smeele en landschapsecoloog Bas Pedroli. Kunstwerk Saskia Noor van Imhoff Ook naar aanleiding van de omgevallen iep heeft kunstenaar Saskia Noor van Imhoff een boomschijf van de iep gegraveerd met onder andere de coördinaten van haar werkplaats in Friesland. Deze schijf hing in het tuinhuisje >>
14 en vormde ook onderdeel van een door haar gemaakt kunstwerk waarbij kunstlichtbakken een belangrijke rol speelden. Tijdens een ritueel zijn in de Iona tuin en op het Friese platteland op hetzelfde moment 2 jonge fladderiepen geplant. IOio Het ander eerbetoon aan onze omgevallen iep is IOio van hout- en sociaal kunstenaar Jos Bregman aka Wdwrd. Hij heeft uit een paar boomschijven honderdvijftig tastobjecten gezaagd en een unieke chip toegevoegd. Deze gaan als een zwerm de wereld in, verbonden door een gezamenlijke herkomst. Tijdens de jaarbijeenkomst zijn de eerste objecten uitgedeeld. Tekeninstallatie en workshops van The Moraine Van 24 november tot 16 december was een tekeninstallatie te zien van The Moraine, een onderzoeksplek met aandacht voor oude ambachten. Daarnaast boden ze meerdere workshops aan. Ontmoet Iona In 2024 zijn de Ontmoet Iona ochtenden goed bezocht. In totaal hebben 109 mensen deelgenomen aan één van de 10 ontmoetingen. Iedere keer weer blijkt de kwaliteit van de ontmoeting hoog en ontstaan bijzondere gesprekken. E Iona initiatieven en jaaractiviteiten Het nemen van eigen initiatieven is niet alleen belangrijk voor de verwezenlijking van onze doelstellingen, maar ook voor onze eigen ontwikkelingsweg. We volgen daarbij het beleidsplan 2022-2026. Kunstimpulsen Onder begeleiding van projectleider Andrea Davina vonden meerdere initiatieven plaats: • Amsterdam Art Week (29 mei t/m 2 juni): Ruim 100 bezoekers kwamen naar de in het pand aanwezige kunst kijken of woonden een ‘meet-the-artist’ bij. Naast de al eerder genoemde exposities van Saskia Noor van Imhoff en Hapé Smeele was ook speciale aandacht voor de textielkunstwerken van onze oprichter Ernee van der Linden-‘t Hooft. • Reizen Guernica de la Ecología en kring: De Iona Stichting heeft in 2022 het kunstwerk Guernica de la Ecología van Claudy Jongstra verworven om het doek op meerdere locaties ten toon te stellen en daarmee op te roepen tot initiatief. Het doek is niet alleen gemaakt als aanklacht tegen de wereldwijde ecologische kaalslag, maar ook om aandacht te vragen voor sociale betrokkenheid en voor het doorgeven van het ambacht aan een jongere generatie. In december hing het doek in museum Almudín in Valencia. Het pand van de Iona Stichting is de thuisbasis. De kring van mensen rondom de Guernica de la Ecología maken de reizen van het doek mogelijk. Op 25 januari vond voor de derde keer de jaarlijkse samenkomst plaats. Ook lid worden? Neem voor meer informatie contact op met Andrea Davina: andrea@iona.nl of kijk op de website www. GuernicadelaEcologia.nl. Youth Education Days Van 23 t/m 25 mei vonden voor de eerste keer de Youth Education Days plaats op de Warmonderhof in Dronten. Uit de hele wereld kwamen jeugdeducatie initiatieven samen, die onderwijs en begeleiding aanbieden voor jongeren tussen de 18-35 jaar. Zie meer informatie eerder in dit verslag. Bernard Lievegoed Academisch Netwerk (BLAN) Het BLAN heeft als doel om antroposofisch geïnspireerd onderzoek te ondersteunen en een netwerk te bieden voor betrokkenen. Op 28 mei bezochten ongeveer 50 mensen de bijeenkomst in Museum Catharijneconvent in Utrecht met inleidingen van Paul van Geest (hoogleraar kerkgeschiedenis aan Universiteit Tilburg) en antroposofisch geïnspireerd filosoof en curatoriumlid Jesse Mulder. Promovendibijeenkomsten Dit jaar vonden twee promovendibijeenkomsten plaats: op 4 maart en 28 oktober. Met 8 promovendi en in aanwezigheid van het voltallige curatorium (Jaap Sijmons, Klaas van Egmond, Jesse Mulder en Jan Huisman). Ook was er onderlinge intervisie. Eigendom Anders Een initiatief voor iedereen met een vraagstuk rondom verhoudingen en verbinding van bezit, eigendom en eigenaarschap. Inmiddels staat Eigendom Anders op eigen benen en gaat het verder als zelfstandige stichting. Op 11 september vond de door meer dan 120 mensen bezochte derde editie van het Eigendom Anders festival plaats bij het Hof van Moeder Aarde in Neede. https://eigendomanders.nl/ Iona Leningen Sinds 2022 verstrekt de Iona Stichting leningen (variërend van €50.000 - €250.000) aan ondernemingen en organisaties die met hun missie nauw aansluiten bij de doelstellingen. In 2024 is een drietal nieuwe leningen goedgekeurd en zijn twee leningen uitgebreid. Er is aan het proces een onafhankelijke investeringscommissie toegevoegd. Zij houdt ieder voorstel nog een keer tegen het licht en geeft adviezen over de samenstelling van de portefeuille. Iona Vrijgoed Het verkennende initiatief Iona woon- en werkplekken gaat definitief verder onder de naam Iona Vrijgoed. Verderop in dit verslag leest u meer details over dit initiatief. Beluister de podcasts
15 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A Jaarbijeenkomst 4 september De jaarbijeenkomst was ditmaal in de Utrechtse Metaalkathedraal. Ruim 100 aanwezigen deden mee aan workshops van diverse ondersteunde projecten. Communicatie Er zijn vier podcastafleveringen uitgebracht: Diversiteit op land, in keuken en cultuur met Merle Koomans en Claudy Jongstra; Wij zijn de regeneratie met Sophie Wartenberg; Art of Caring met Kennan van Gelder en Niels Wiltink en tot slot Kunstcentrum Radius met Daan Veerman. Jan Jaap Hubeek nam na de eerste twee genoemde podcasts afscheid als vaste podcastmaker. Maartje Kral nam de laatste 2 afleveringen voor haar rekening. In 2024 is in totaal 779 keer naar de podcasts geluisterd. De nieuwsbrief werd vier keer verstuurd. Ieder bericht had een eigen thema, zodat de informatie goed gebundeld bleef: jongeren, landbouw, kunst en gezondheidszorg. Omslag naar nieuwe structuur met een Raad van Toezicht In 2022 is de weg ingeslagen naar een nieuwe structuur die beter aansloot bij de huidige werkwijze. Waar vroeger veel uitvoerende taken lagen bij bestuursleden, bleek veel van dat werk inmiddels gedaan te worden door de werkorganisatie. Daarom is besloten om de formele structuur aan te passen aan de praktijk en over te gaan op het Raad van Toezicht (RvT) model. Alleen Andrea Davina besloot terug te treden. Zij zet haar kracht in als projectmedewerker voor het Iona initiatief ‘kunstimpulsen’. Robert Viëtor is in de nieuwe structuur niet alleen directeur, maar ook bestuurder. In de praktijk ligt er veel zeggenschap bij het team en bij verschillende commissies. Tussenevaluatie beleidsplan 2022-2026 Tijdens de evaluatie bleek dat de huidige werkwijze sterk overeenkomt met het plan. Er zijn stappen gezet om meer naar buiten te treden en fondsen zichtbaarder te maken. Sommige initiatieven zijn verzelfstandigd en het RvT model is in werking getreden. Beleggingsstatuut Het beleggingsstatuut is geëvalueerd en op een paar punten aangepast. Zo is de inleiding vernieuwd, de ‘governance’ beschrijving geactualiseerd en de mogelijkheden voor Iona Leningen zijn uitgebreid, waarmee de component ‘directe, missie gerelateerde leningen’ in de beleggingsmix groter wordt en de component financiële markten kleiner. Werkorganisatie Bij het team was de omslag naar het RvT-model te merken. De schakels zijn korter geworden, aangezien de bestuurder deel van het team is. Daarmee is de eigen verantwoordelijkheid en besluitvaardigheid versterkt. Tijdens maandelijkse bestuursvergaderingen worden formele besluiten vastgelegd waarbij alle medewerkers welkom zijn. Naast het vaste team zijn drie externe projectmedewerkers actief: Floris Lambrechtsen (Iona Leningen, Andrea Davina (Kunstimpulsen) en Bas Botman (Iona Vrijgoed). Bezoldiging RvT-leden, directeur-bestuurder en medewerkers De RvT-leden kunnen jaarlijks een vast, niet bovenmatig, vacatiegeld ontvangen. De medewerkers ontvangen een marktconform salaris. Beloning en onkostenvergoedingen van teamleden en directeur zijn afgeleid van de CAO Sociaal Werk en de Regeling beloning directeuren van goede doelen organisaties. Code Goed Bestuur De Iona Stichting onderschrijft de Code Goed Bestuur van de Vereniging van Fondsen (FiN). Om nog meer transparantie en eenduidigheid in de sector te bewerkstelligen, is de Code Goed Bestuur in het leven geroepen. Dit jaarverslag voldoet aan die eisen. Vooruitblik 2025 Het Iona huis staat open als werk-, ontmoetings- en inspiratieruimte. De reeds bekende activiteiten zijn: • de expositie Gevoel en Ruimte van kunstenaar en architect Janet Vollebregt. Daar aan gekoppeld zijn meditatiesessies en transmissies van levensenergie onder begeleiding van Caroline Girardot-Bijnen in februari. • Ook dit jaar staat de deur van de Iona Stichting weer open tijdens de Amsterdam Art Week (21 t/m 25 mei). De Ontmoet Iona ochtenden blijven plaatsvinden op de laatste donderdag van de maand. Nieuw dit jaar zijn Ontmoet Iona voor schenkers, Ontmoet Iona leningen en Ontmoet Iona Vrijgoed. Kijk voor actuele data op onze site. De Guernica de la Ecología zal in januari in Valencia te zien zijn en in juli tijdens het 25 jarig bestaan van het Earth Charter in het Haagse Vredespaleis. De BLAN netwerkbijeenkomst staat in het tweede gedeelte van 2025 gepland. De promovendibijeenkomst is op 7 april. De verbinding met het Goetheanum blijft van belang. Via ondersteuning aan de Jeugdsectie en door het steunen en actief vormgeven van ons lidmaatschap van de World Goetheanum Association (WGA). We gaan deze focus evalueren in 2025. Het Stiftungentreffen is van 13 t/m 16 mei bij de Edith Maryon Stiftung in Berlijn. Onze jaarbijeenkomst is op woensdag 7 mei in de Amsterdamse Tolhuistuin. Aanmelden kan via iona.nl. < Podcastopname in kunstcentrum Radius, Delft. < Opening van de tentoonstelling van Hapé Smeele, Amsterdam. Jos Bregman presenteert Ioio, Almere. < Werk van Saskia van Noor Imhoff in het tuinhuisje, Amsterdam. < Vergadering Raad van Toezicht en bureau, Werkhoven.
16 Herman Rudolf (Dolf) van Aalderen 18 december 1939 – 7 juni 2024 Dolf was de eerste bevlogen directeur van de Iona Stichting: van 1 januari 1974 tot 19 september 2004. Hij was een initiatiefnemer en leidde de stichting met creativiteit, scherpte, discipline en administratieve zorgvuldigheid. Dolf heeft zijn oor altijd te luisteren gelegd bij zijn bestuur, initiatiefnemers en schenkers. Hij vervulde op alle mogelijke manieren een brugfunctie tussen mensen en instellingen, tussen de maatschappij en het individu en tussen antroposofen en niet-antroposofen. Dolf was bereid om te strijden voor een project of initiatief wanneer hij dat belangrijk vond. Als de Iona Stichting zelf geen gelden ter beschikking had, ging hij “bedelen”. Wat Dolf lastig vond, was dat hij soms werd gezien als geldautomaat en niet als mens. Hij was altijd op zoek naar de juiste balans tussen het zakelijke en het menselijke. Zijn manier van werken heeft een prachtige basis gelegd voor de koers van de stichting. Een wezenlijke voorwaarde om het werk goed te kunnen doen was het gesprek, dan wel heftige discussie, tijdens bestuursvergaderingen. Alleen door goed naar elkaar te luisteren en iedereen in vrijheid te laten spreken, konden makkelijke én moeilijke besluiten worden genomen. Een andere belangrijke voorwaarde was dat het werken met geld niet hoofdzakelijk gaat om de centen, maar vooral om de wilsintenties. Dolf vond het belangrijk om goed contact te houden met de schenkers en erflaters om een nalatenschap precies zo te besteden als de schenker voor ogen had. Aansluitend aan zijn pensioen werd hij erebestuurslid tot december 2019. Tot aan zijn overlijden toonde hij grote betrokkenheid en uitte hij zijn vreugde of zorgen over alle ontwikkelingen bij de Iona Stichting. Op welke manier Dolf ook contact had: de twinkeling in zijn ogen is nooit verdwenen. Annie Varekamp – Stevelink 19 juli 1934 – 3 december 2024 Annie woonde in een pand in Wageningen dat de Iona stichting uit een nalatenschap had verkregen. Zij heeft zich sterk ingezet om de ruimten van het huis open te stellen voor verschillende werkgroepen op het gebied van religie, muziek, dans en kunst. Ook was zij betrokken bij de oprichting van de Vrije School in Wageningen. Annie was bevlogen BD–imker met bijenkassen in eigen tuin. Christine Langeveld 21 april 1938 – 13 december 2024 Christine heeft samen met haar echtgenote Erna de Bruijn ‘Focusing’ naar Nederland gehaald. Via hun fonds op naam was zij erg betrokken bij oudere studenten die echt nog iets wilden bereiken en bij landbouwprojecten met voeten in de klei. Helianne Bourdrez 11 oktober 1964 – 19 december 2024 Helianne was, ook als echtgenote van voormalig bestuurslid Jan Huisman, jarenlang verbonden met de Iona Stichting. Ze was bij vele bijeenkomsten en had altijd goed raad. In de laatste periode was ze vooral als lid van de Guernica schenkkring betrokken. Haar hart lag bij pedagogie en zij was dan ook gepassioneerd vrijeschool lerares. in memoriam 2024 Jan Die(deri)k van Mansvelt 1 februari 1943 – 22 juli 2024 Jan Diek had een grote liefde voor de biologische landbouw. Hij was bestuurslid van de Iona Stichting in de jaren 70 en is altijd nauw betrokken gebleven. Eind 2023 heeft hij nog een inspirerende voordracht gehouden tijdens de bijeenkomst van het Lievegoed Academisch Netwerk.
17 STICHTING JAARVERSLAG 2024 I O N A “Laat mijn huis in het bos een rusthuis worden voor mensen werkzaam in een maatschappelijk beroep die op krachten moeten komen of aan een kunstwerk willen werken.” — Erflaatster Maarn De Iona Stichting ontvangt met enige regelmaat panden via nalatenschappen en schenkingen. Vroeger werd gekozen om het pand te verkopen en de opbrengst te besteden aan de intenties van de schenker. Steeds vaker kwam echter het verzoek om juist de plek te gebruiken voor die intenties. Met andere woorden: verkoop het gebouw niet voor de (commerciële) waarde, maar haal het uit de markt en maak er een plek van voor geïnspireerde gebruikers, waarbij intenties van schenkers en lokale gemeenschappen met elkaar verbonden worden. Op deze manier komt zowel de plek als de mens tot volle potentieel. In augustus is het team van Iona Vrijgoed op werkbezoek gegaan bij de Edith Maryon Stiftung in het Zwitserse Basel. De stichting heeft veel ervaring met deze omgang met vastgoed. Het team heeft projecten bezocht en veel gesprekken gevoerd over ontstaan, opbouw en werkwijze. Het is inmiddels duidelijk dat steeds meer mensen een bepaalde plek een intentie willen meegeven. Roos Naves geeft hier een toelichting op het initiatief. Kun je je een Nederland voorstellen met vele vrije plekken? Plekken waar je in alle vrijheid kunt wonen of werken zonder dat je aan je idealen tekort hoeft te doen? Plekken waar je in verbinding met natuur, met mensen en met geest dienstbaar kunt zijn voor maatschappelijke ontwikkeling? Een stiltehuis in het bos, een gemeenschapsruimte voor studenten, een appartement voor leraren in de stad, een boerderij voor een startend boerenpaar of een werkplaats voor een ambachtsman. Daar werkt het initiatief Iona Vrijgoed aan. De Iona Stichting ontvangt via nalatenschappen en schenkingen panden en plekken. In zorgvuldig overleg met de schenker of met de nabestaanden wordt de droom voor de plek beschreven. Brengt de plek vrijheid? Heeft het huis of de werkplaats een sociaal maatschappelijk doel? Heeft het pand een eigen karakter (door eerdere gebruikers, de architectuur, de geschiedenis, de verbinding met de natuur)? Dit zijn toetsstenen waarmee we onderzoeken of een plek of gebouw past en opgenomen kan worden in Iona Vrijgoed. “Dit huis en deze tuin moeten een ontmoetingsplek blijven voor geïnspireerde initiatieven.” — Erflaatster Wageningen Na deze stap begint de zoektocht naar een hoeder van de plek. Dit kan een onderneming zijn, een persoon of een ander initiatief. Het zijn mensen die voor de plek willen zorgen, de intentie van de schenker willen helpen waarmaken en die de verantwoordelijkheid willen dragen. Daarbij gaan we ervan uit dat een plek zich financieel en qua invulling zelfstandig organiseert. Het team van Iona Vrijgoed zal regelmatig in contact zijn met de hoeder om de verbinding met de intentie van de schenker en de plek levend te houden. Het huis of de werkplaats zal een vrije plek blijven en nooit meer verkocht worden. Op dit moment werkt Iona Vrijgoed met twee vrije plekken: in Maarn en in Wageningen. De erflaatster heeft de droom uitgesproken dat in Maarn een rusthuis ontstaat voor mensen werkzaam in een maatschappelijk beroep die tijdelijk op krachten moeten komen of aan een kunstproject willen werken. Het huis in Wageningen is geschonken met de wens dat geïnspireerde mensen elkaar kunnen ontmoeten, aan initiatieven kunnen werken en er kunnen wonen. Robert Viëtor, Roos Naves , Sonja Telman en Bas Botman vormen het kernteam van Iona Vrijgoed. Wilt u zien hoe het initiatief zou kunnen groeien, kijk dan eens bij de Edith Maryon Stiftung in Zwitserland. Hun initiatief is een inspirerend voorbeeld voor Iona Vrijgoed, al vraagt Nederland om haar eigen manier van aanpakken: https://maryon.ch/. Heeft u een waardevolle plek met een droom voor de toekomst? En wilt u voorkomen dat de plek aan de hoogste bieder wordt verkocht? Dan werken we graag mee en komen in gesprek. Want van grote dromen kunnen vruchtbare nieuwe initiatieven komen. roos@iona.nl. Geïnspireerde woon- en werkplekken in Nederland iona vrijgoed
18 ‘Mijn streven is het leven vanuit gemeenschappen, het vormen van gemeenschappen en het denken in gemeenschappen’, vertelt Marianne, ‘we hebben elkaar nodig’. Als jonge vrouw leerde ze de kracht van schenkgeld kennen, omdat haar vader haar en haar echtgenoot steunde in hun studietijd op Emerson College via een peetschap bij de Iona Stichting. Daarvoor was ze als student in de 60er jaren in Amsterdam met generatiegenoten actief betrokken bij vernieuwende bewegingen zoals Provo, Kabouters, Sensitivity trainingen. Ze voelde zich als ‘de kleine prins’ op zoek naar het antwoord op de centrale vraag: ‘waar draait het om bij de mens en de samenleving?’ Tot een ‘Gestalttherapeut’ haar wees op de ‘De wetenschap van de geheimen der ziel’ en dat liet haar niet meer los. Zo ontstond haar eerste verbinding met antroposofie. ‘Als je zelf in goeden doen bent, denk dan weer eens aan de Iona Stichting,’ had toenmalig directeur Dolf van Aalderen gezegd. Deze uitspraak maakte dat Marianne op latere leeftijd, toen haar kinderen op eigen benen stonden, bewust met haar vermogen wilde omgaan. Ze zocht zorgvuldig uit wat de opties waren en koos uiteindelijk voor een fonds op naam bij de Iona Stichting. Ook het latere proces rondom haar nalatenschap deed ze met alle zorgvuldigheid, liefde en bewustzijn. De Iona Stichting werd haar erfgenaam, omdat ze voor zich ziet dat ‘alles wat je bezit op weg is naar anderen’. Het is het willen samenleven, samendoen en samendragen in mensenkringen, dat in haar leeft en voort wil leven. ‘Al langere tijd kende ik Mechteld Camman,’ vertelde Alida. ‘Zij ondersteunde de toenmalige Helias Stichting als penningmeester en ik was betrokken als schenker. Bij haar afscheid leerde ik de toenmalige directeur van de Iona Stichting kennen, Ignaz Anderson. Er ontstond een geanigesprek met schenkers Alida, Marcel en Marianne zijn al jaren verbonden met de Iona Stichting. In dit stuk leest u over hun idealen, vertrouwen en hun ervaringen met schenken.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUzMjc=