11 / 52
Iona Stichting
Jaarverslag 2014
9
Bestuursverslag Iona 2014
In de loop van pakweg tien jaar lijkt er in de Nederlandse samenleving, in Europa
en in de wereld bijna geruisloos een omslag te hebben plaatsgevonden. Nog steeds
is het podium aan brutale, lompe, iedereen opzij duwende, ijdele, schreeuwerige en
hebzuchtige ego’s – zoals de socioloog prof. Dr. Harry Kunneman ze al in zijn boek
Voorbij het Dikke Ik
(Humanistic University Press,
2005
) beschreef. Maar de openlijke afkeer van deze
ego’s lijkt de laatste tijd te groeien. Bot, boud, grof,
inhalig en stoer gedrag, -in de openbare ruimte,
de media en op internet - zijn inmiddels zó normaal
geworden, dat steeds minder mensen er van onder de
indruk zijn. Laat staan dat ze de discussie met hun
grensoverschrijdende medemensen willen aangaan.
Opgeblazen, hijgerige provocateurs nemen nog altijd
veel plaats in en drukken daarmee anderen in de hoek,
maar de ervaring heeft geleerd dat hun populariteit en
invloed juist toenemen wanneer hun houding met
behulp van genuanceerde argumenten in twijfel wordt getrokken. Dat is voor hen
alleen maar koren op de molen. Zelfs in een samenleving die leeft onder de
dreiging van extremistische terreur, en verontwaardigd is over het brute geweld
dat onlangs nog zo afschuwelijk werd ingezet om angst te zaaien, is men er
inmiddels van doordrongen dat verbale tegenagressie en de stigmatisering van hele
bevolkingsgroepen niet de juiste verdediging van belangrijke waarden zijn.
Deze rustige, nuchtere, soms zelfs gelaten instelling, maakt ook dat er gelukkig
weer meer zicht komt op kwetsbare groepen, individuen en waarden.
Een toegenomen wantrouwen jegens instanties kan leiden tot cynisme, maar even-
zeer tot initiatiefkracht. Als enkeling kun je misschien niet veel uitrichten, maar
in een gemeenschap van mensen met dezelfde zorg, dezelfde hoop of hetzelfde
belang, doel of ideaal kan toch die betrokkenheid vorm krijgen, waaraan het in
groter verband lijkt te ontbreken. “Van ego- gerichte naar meer eco-gerichte
systemen en economieën” is hiervan een mooi voorbeeld. Mede op initiatief van
de Iona Stichting heeft Otto Scharmer (senior
mit
) in maart
2014
zijn laatste boek
met gelijknamige titel in de Jaarbeurs te Utrecht gepresenteerd.
‘We doen het zélf wel,’ is een veelgehoorde uitspraak – en men is op eigen houtje
bereid tot een dieet dat het in aanleg misschien toch nog steeds ‘dikke ik’ weer
wendbaar maakt en de slagkracht van anderen niet in de weg staat. Het is
opvallend hoeveel belang er, zeker in het afgelopen jaar, is toegekend aan ‘zachte
krachten’, zoals kwetsbaarheid, nuance, onbevangenheid, voorzichtigheid, terug-
houdendheid, respect en eerbied, dankbaarheid, schatplichtigheid, vriendelijkheid,
geduld en de moed om openlijk onmacht en twijfel toe te geven. Van onderop vindt
gelukkig veel positieve verandering plaats. Protest en polarisatie maken dan plaats
voor pragmatisme en participatie. Dat stemt natuurlijk optimistisch. Maar juist
omdat dergelijke kleinschalige, van onderaf ontstane initiatieven (denk aan de
Vluchtkerk in Amsterdam, waar uitgeprocedeerde asielzoekers dagelijks onderdak
en maaltijden ontvangen) weinig tot geen structureel beleid kennen, en lang niet
altijd organisatiedeskundigen kunnen aantrekken die de koers uitzetten, kunnen
delegeren, leidinggeven en/of toezicht houden, zijn deze initiatieven vaak zo sterk
Otto Scharmer, Boek-
presentatie Van Ego- naar
Eco-systeem, Jaarbeurs
Utrecht 24 mrt 2014